Descartes, Spinoza, Leibniz (17. Yy Rasyonalist Filozoflar)
17. Yüzyıl Rasyonalist Felsefe
Description
Descartes 1:
17. yüzyıl rasyonalizmine genel bir giriş
Üç filozofun rasyonalist filozoflar olarak sınıflanmalarını haklı kılan neden
Rasyonalist filozofların ortak noktaları
Yeni doğa anlayışı
İnsan zihninde doğuştan düşünceler, a priori doğrular
René Descartes
bilimle dini bir şekilde uzlaştırma çabası
Dünyanın matematizasyonu
Maddi dünyanın mekanizasyonu
Doğanın akılsallığının matematiğe indirgenmesi
Determinist ve matematiksel açıklama modeli
Descartes 2:
Bilgi ağacını yeni baştan dikmek
Aristotelesçi felsefenin reddi
Bilginin sistematik bir tutarlılığa sahip olduğu görüşü
Bilimler sınıflamasının hiyerarşik organizasyonu
Kartezyen program
Gerçek kesinliği veren akıl
Cogito argümanı
Her inancın, doğru olduğu kanıtlanıncaya kadar, yanlış sayılması gerektiği
Geometrik yöntem
Aklı bütün insanlarda eşitleme
Aklın güçleri
Matematikte kullanılan tümdengelimsel yöntem
Matematik ve mantık, yalnızca insanın akıl yürütme yetilerine bağlıdır
İnsan zihni matematikte nasıl işler?
Sezginin önemi
Yöntem kuralları
Apaçıklık Kuralı, Analiz Kuralı, Sentez Kuralı, Sayma kuralı.
Descartes Temelciliği
Temel bilgi ya da inançlar ile temel olmayan bilgi ya da inançlar
Euklides geometrisinin önemi
Descartes 3:
Temelciliği layıkıyla gerçekleştirebilmek için yöntemsel kuşku
Hakikate zarar veren bütün inançları ayıklamanın yöntemi
Hiperbolik kuşku kavramı
Kuşku Konusu olan İnanç
Genel inanç türleri sınıflaması
Delilik olasılığı
Duyularımız bizi yanıltıyor olmasın
Rüyada olma olasılığı
Arşimet noktasına ulaşmak
Kötü cin hipotezi, kandırılıyor muyuz?
İkiyle ikinin dört ettiğini nasıl bilebiliriz?
Cogito ergo sum
Kuşku duyduğumdan kuşku duyamam
Kuşku duyabilmem için önce var olmalıyım
Descartes neden modern felsefenin kurucusudur?
Benlikten düşünen benden hareket nelere sebep oldu?
Descartes 4:
Tanrının Var Olduğunun Delilleri
Kendisi zihninde bulunan ideler
Nesnel gerçeklik ve formel gerçeklik ayrımı
Temel yetkinlik derecesinin önemi
Tanrı idesinin yetkinliğinin sebepleri
Esas yeter neden ilkesi
Varoluşumuzu kime ya da neye borçlu olduğumuza dair üç ihtimal
Kozmolojik argüman
Ontolojik argüman
Aklın açık seçik idelerle donatılması
Yargıların anlama yetisi ve irade özgürlüğüne bağlı olması 7
“Zihindeki parlak ve kudretli ışık”
Doğruluk ölçütü olarak açık seçiklik
Açık olan nedir, seçik olan nedir? Farkları
Dış dünyadaki nesneler
Açık seçik idelerden oluşan matematiksel doğrular
İnsan zihnindeki, dış dünyayla ve cisimlerle ilgili idelerin nedeni
Birincil nitelikler ve ikincil nitelikler ayrımı
Dış dünyaya ilişkin bilimsel bilgimizin sınırı
Descartes 5:
Düalist ontolojinin doğuşu
Tanrı-doğa düalizmi
Descartes’ın sistemindeki üç töz
Teizmden deizme
Düalizm deizmi nasıl doğurur?
Zihin-beden düalizmi
Zihnin ve bedenin özünü ne oluşturur?
Madde-form anlayışından kopuş
Zihnin töz olarak görülmesi neye yol açar?
Mekanik beden anlayışı
Yaşam ilkesinden düşünce ilkesine
Zihnin ve bedenin birbirinden tamamen bağımsız olması
İlahiyat ve bilimin keskin çizgilerle ayrılması
Bilim-din çatışmasında Kartezyen uzlaşım
Düşünen tözün ne olduğu sorunu
Düşüncenin tarzları
Descartes etkileşimciliği
Zihin-beden tözsel birliği
Ruh-beden tözsel birliği
Zihindeki faks makinesi
Spinoza 1: Hayatı ve Yöntemi
Felsefe Anlayışı
Geometrik Yöntem
Yöntemi Belirleyen Nedenler
Euklides’in Etkisi
Önermenin İspatında, Tanımlar, Postulatlar ve Aksiyomlar
Yönteminin Amacı
Geometrik Yöntemin Öğeleri
Analiz Yerine Sentez
Spinoza 2: Tanrı Anlayışı
Tek Töz Olarak Tanrı
Spinoza Metafiziğinde Karşı Çıkılan İki Şey
Tözsel Monizm
Tanrının Varoluşunun Kanıtlanması
Tek Töz=Tanrı=Doğa
Tanrının Varoluşuyla Özünün, Bir ve Aynı Olması
Tanrının Sıfatları
Sonsuz ve Sınırsız Olması
Bölünemez Olması (Her Şeyin Tanrıda Olması)
Spinoza’da Modüs Kavramı
Tanrının Özgür Bir Neden Olması (Özgür Olması)
Spinoza Panteizmi
İçkin Neden Olarak Tanrı Anlayışı
Descartes ve Leibniz Eleştirileri
Tanrıyı Aşkın Yaratıcı Olarak Düşünenlerin Düştüğü İkilem
Spinoza 3: Ana Nitelikler, Çifte Yön Öğretisi, Yer Kaplama
Sonsuz Ana Nitelikler Öğretisi
Tanrının ana niteliklerinin sonsuz sayıda olması
Bir şeyin ana niteliği sayısı arttıkça, o şeyin gerçekliği de artar.
Tek tözden meydana gelen panteist bir sistemin sıfatsal düalizmi
Çifte Yön Öğretisi
Düşünen töz ve yer kaplayan töz
İnsan bedeninin idesi
Zihin beden görüşü
Hayvanla insan arasındaki farklılık
Varlık cetvelinde insanın konumu
Yer Kaplama
Sonsuz ve ezeli-ebedi modüsler ve sonlu modüsler
Hareket-ve-sükûnet (zorunlu ve ezeli-ebedi yön)
Nihai ya da temel parçacıklar (corpora simpliccisma)
Spinoza 4
Düşünce ana niteliğinin modüsü olarak ide
İde nedir?
Basit ve kompleks ideler
Yer kaplama ana niteliğinin bağlılaşığı: beden ve ide
İdeler kümesi olarak insan zihni
Spinoza epistemolojisi
Bilgide nihai ve en yüksek durak
Bilginin ve Hakikatin Ölçütü: Upuygunluk
Açıklayıcı tamlık
Doğruluk ve yanlışlığın kavrayışın mahiyetiyle ilgili bir şey olması
Zihnin düzeni ile “doğanın genel düzeni” arasındaki ayrım
“Ortak fikirler” ve “şeylerin ortak özelliklerinin upuygun ideleri”
Üç farklı bilgi türü
Experientia vague (muğlak deneyim)
Bilginin en aşağı düzeyi (cognitio primi generis)
İkinci bilgi türü (cognitio secundi generis)
Sezgisel bilgiye (scientia intuitiva)
Spinoza 5: Etiği ve Siyaset Felsefesi
Bir özgürlük ve kendini gerçekleştirme etiği
Bir terapi olarak etik
Erdem, konatüs öğretisi olarak güç
Ahlaki iyi ve kötü nedir?
Beşeri tutkulara karşı mücadelede çok önemli bir silah olarak bilgi
Anahtar kavramlar: Bilgi ve Özgürlük
Zorunluluğun bilincinde olmak
Metafiziksel bir determinizm
Varlığını koruma eğilimi
Özgürlük aklın faaliyetinden geçer
Dünyada özgür olmak için yapılacak ilk şey
Özgür insan kimdir?
Aklın rehberliği
Üç duygulanım türü
Gerçek haz ile sözde haz arasındaki ayrım
Bütün-parça ilkesi
Spinoza 6: Siyaset Felsefesi
Siyaset felsefesinde hakkı verilmemiş bir filozof
Hobbes etkileri
Zamanının politik problemleri
Değerden bağımsız siyasal fenomenler
Matematiğe dayalı siyaset
İnsan doğası telakkisi ve doğa durumu
“Kendini korumak” için sözleşme
Egemene hak devri
Hobbes’tan Ayrıldığı Noktalar
Materyalist olmamanın sonuçları
En İyi Yönetim Biçimi Olarak Demokrasi
Ortak çıkara dayalı işbirliği
Devlet neyin aracıdır?
Leibniz 1: Hayatı, Program ve Yöntemi
Leibniz’in rahatsız olduğu düşünceler
Sorun olarak belirlediği şey
Hiçbir şeyin nedensiz değildir.
Mümkün dünyaların en iyisi
Hezarfen olarak Leibniz’in çalışmaları
Mantık Metafizik İlişkisi
Aklın idaresi için belirlediği 10 kural
Beş temel akıl ilkesi
Çelişmezlik İlkesi
Öznedeki Yüklem (Mevcudiyet) İlkesi
Yeter Sebep İlkesi
İlkelerden töz kavramına geçiş
Yetkinlik İlkesi
Ayırt Edilemezlerin Özdeşliği
Leibniz 2: Fiziği ve Metafiziği (Monadoloji)
Fiziğin kendisi nasıl bir metafizik gerektirmektedir?
Nihai olan, yer kaplama değil, fakat güçtür.
Dört temel güç
Güçlerin kendi içlerindeki türleri
Gerçekten Var Olanın Monad Olması
Görünüş ve gerçeklik
Monadların Özellikleri
Atom fikriyle benzerliği ve farklılığı
Ezeli ve ebedi, basit, bölünemez, tinsel, tözsel form
Monadlar Hiyerarşisi
Ayırt edilemezlerin özdeşliği ilkesi
Varlık merdiveninin basamakları
Her monad bir mikrokozmostur.
Küçük algı ve tamalgı
Önceden Kurulmuş Uyum
Zihin-Beden İlişkisi
Leibniz 3: Din Felsefesi
Monadların monadı olarak yaratıcı
Tanrı Delilleri (Dört Argüman)
A posteriori ve a priori deliller
Zorunlu varlık görüşü
Tanrının Sıfatları
Tanrı bir kişidir.
Leibniz İyimserliği
Kötülük Problemi
Dünyadaki üç tür kötülük
Kötülükle mutlak iyi bir yaratıcı ve koruyucu Tanrının varoluşu bağdaşmaz.
Sanatla kurulan analojiden yola çıkan argüman
Leibniz 4: Bilgi Teorisi ve Etik Anlayışı
Doğuştan İdeler Öğretisi
Platon’un meşhur “anımsama kuramı”
Seçik ideler, muğlak ideler
Zorunlu Doğrularla Olumsal Doğrular Ayrımı
İyilik ve mutluluk=dindarlık
Platoncu, mükemmeliyetçi ve hazcı etik
Leibniz’in erdem anlayışı
What You Will Learn!
- 17. yüzyıl rasyonalizminin filozoflarını öğreneceksiniz.
- Descartes felsefesine hakim olacaksınız.
- Spinoza felsefesini anlayıp anlatabileceksiniz.
- Leibniz felsefesini öğreneceksiniz
Who Should Attend!
- Descartes, Spinoza ve Leibniz'i merak edenler.