İngiliz Aydınlanması- Locke ve Berkeley
17. yüzyıl Ada ampiristleri
Description
17. YÜZYIL İNGİLİZ AYDINLANMASI VE AMPİRİSİZMİ
Newton buluşlarının etkisi
Bilimsel yöntemin ampirik boyutunu vurgulama görevi
Aklın ana kaynaklarını gözler önüne sermek
Aklın araştırma alanını doğa veya dış dünyadan insana çevirmek
Felsefenin gelişim süreci içindeki yeri
Ada ampirisizmi ve İngiliz aydınlanmasının filozofları
Yöntem olarak “ideler yolu”
Akılcılık ve metafizik yerine deneycilik ve epistemoloji
Düşüncenin mekanik dünya görüşüne bağlanması
Evrenin merkezinden Tanrı’yı çıkartılarak, yerine insanın konulması
Kendinin rehberi olan insan
Birey ve bireyin haklarıyla sözleşme kavramları
Locke’un yer aldığı çizgi
Aydınlanmanın hedef aldığı düşünce sistemi
Aklın içini boşaltmanın gerisindeki pratik amaç
Bilgiyi sorgulamak
“Bilgi güç içindir” ve bilmek eylemektir.
Aklı deneyime tabi tutmak
LOCKE 1: HAYATI VE YÖNTEMİ
Ailesel kökeni
Eğitim yaşamı
Kariyer ve iş yaşamı
1688 Muhteşem Devrim’deki rolü ve önemi
Eserleri ile yaşamı arasındaki ilişki
Hollanda yılları
İngiltere’ye dönüş ve entelektüel kahraman
Ölümü
Programı ve Yöntemi
Mütevazı bir felsefi program
Rasyonalist felsefenin programından radikal bir kopuş
Aksiyomatik matematikçilerden değil, ampirik fizikçilerden ilham almak
Tümevarımsal akıl yürütme tarzı
Metafiziksel sorular yerine epistemolojik sorular
Spekülatif ve matematiksel yöntemler yerine, kişisel gözlem ve analize dayanan yöntemler
Locke’un, yöntemini ya da araştırma türünü meşrulaştırmasının iki şekli
LOCKE 2: TABULA RASA
Doğuştan İdeler Görüşünün Eleştirisi
Doğuştancılık ve deneyimcilik farkı
Locke’un tabula rasa’sıyla karşı çıktığı düşünce sistemleri
Locke’un doğuştan idelere yönelik saldırısında izlediği strateji
“Spekülatif ilkeler” ve “pratik ilkeler” arasındaki ayrım
“Evrensel ittifak kanıtı”nın kabul edilemezliği
Bilinçsiz bilgi kabulünün sorgulanması
“Öğrenme” ile “doğuştan” olma arasındaki ayrımın saçmalığı
Ahlaki ilkeler üzerinde insanlığın evrensel ittifakının mümkün olamaması
Locke’un tarihsel ve kültürel rölativizmi
Vicdan bile sonradan öğrenilir
Bilginin kaynağı olarak deneyim
Locke’un “ideler” anlayışı
Zihnin düşünme faaliyeti sırasında konusu veya nesnesi olan şey
Locke’un deneyim anlayışı
“Nihil est in intellectu non fuerit prius in sensu”
Dış duyum ve düşünüm (refleksiyon, iç duyum) farkı
Basit ve bileşik ideler ayrımı
Dört tür basit ide
Bileşik ideleri meydana getirirken zihnin hayata geçirdiği üç ayrı faaliyet
Üç tür bileşik ide
Modüs, töz ve bağıntı
LOCKE 3: DİL ANLAYIŞI VE BİLGİ TEORİSİ
“Yeni ideler yolu”nun öznelci dil görüşü
Tümellerin reddi, tikeller veya bireyler çokluğunun kabulü
Nesnelere isim vermenin mahiyeti
Aristotelesçi-Skolastik özcü anlam görüşüne reddiye olarak dil görüşü
Özler ve türler yoktur, varsa da bilemeyiz
Bilgi nedir ve hangi türlere ayrılır?
İdelerden gerçek varoluş alanına geçememe sıkıntısı
Temsil ve nedensel algı teorisi
İdeler arasındaki bağlantı ve uyuşmanın idraki olarak bilgi
Bilgiyi edinme aşamaları
Özdeşlik, ilişki, birlikte varoluş, gerçek varoluş
Bilgiyi edinme sürecinde zihnin üç temel edimi
Duyum, düşünme ve anlama
Bilginin türleri
Sezgisel bilgi, kanıtlayıcı bilgi, duyusal bilgi
Bilginin sınırları
Metafizik hem imkansızdır hem de zararlı
Özdeşlikler veya totolojiler alanı olarak matematik
LOCKE 4: VARLIK ANLAYIŞI
Realist bir tavırla yapılan ontoloji
Zihinden bağımsız bir dış gerçekliğin kabulü
Varlık görüşündeki düalizm
Maddi töz ve tinsel töz
Locke’un “töz” anlayışı
Birincil ve ikincil nitelikler ayrımı
Katılık, yer kaplama, şekil, hareket ya da sükûnet ve sayı
Cisimden ayrılmaz nitelikler
İdelerle fiziki nesneler arasındaki ilişki
Nesnede fiilen mevcut olan hiçbir şeye benzemeyen ikincil nitelikler
İkincil niteliklerin varoluşları bakımından bağlı oldukları şeyler
Locke’un zihin-beden düalizmi
Tinsel töz olarak zihin
Zihinle beden arasında psiko-fiziksel bir nedensel etkileşim
Locke’un Tanrı anlayışı
İlahi töz olarak tanrı
Tanrının varoluşuna dair bilgiyi ampirik bir temele oturtmak
Tanrının varoluşunun kanıtlanmasındaki üç argüman
Kozmolojik delil, teleolojik argüman ve antropolojik delil
Mutlak yokluğu düşünmenin imkânsızlığı
Dış dünyadaki yasalılık, düzen ve amaçlılığı anlamlandırması
Varlığını tanrıya borçlu olan insan
LOCKE 5: SİYASET FELSEFESİ 1: TOPLUM SÖZLEŞMESİ
Mutlak monarşiye açtığı savaş
Doğa durumu
Doğal hal anlayışında Hobbes’tan farkı
Bir ideal olarak doğa durumu
Locke’un doğa durumuna başvurma sebebi
İnsanların eşit olduğu bir düzen olarak doğa durumu fikri
Locke’un eşitlik anlayışı
Doğa yasası
Özgürlüğün keyfilik anlamına gelmemesi
Yasa yoksa özgürlük de olmaz
Pozitif hukuktan bağımsız “doğa yasası”
Aklın yasası olarak doğa yasası
Toplum sözleşmesi
Doğal halden sivil toplum durumuna geçiş
Otorite ihtiyacının sebebi
Özgürlüğün ve mülkiyetin savunucusu olarak devlet
Savaş durumu tehlikesi
Politik devleti neden oluştururuz?
Locke’un mülkiyet anlayışı
Doğal bir mülkiyet hakkı olarak emek
Mülkiyetin yaratıcısı toplum mudur birey mi?
Mülkiyetin politik güçle olan ilişkisi
LOCKE 6. SİYASET FELSEFESİ: MÜLKİYET, LİBERALİZM, RIZA, YÖNETİM BİÇİMLERİ
Liberalizmin kurucu babası olarak Locke
Liberalizminin ana kaynağı olarak mülkiyetin korunması fikri
Toplumu yaratan şey nedir?
Doğa durumundaki insanları bir sözleşme yapmaya sevk eden amaç
Yasama, yargı ve yürütme organlarına olan ihtiyaç
İhtiyaçtan doğan kuvvetler ayrılığı düşüncesi
Kökensel sözleşme
Rızaya dayalı devlet
Rıza türleri: Açık rıza ve örtük rıza
Çoğunluğun iradesine uymak
Örtük rızadan oğan yönetim biçimleri
Yönetimin siyasal meşruiyetinin temel taşları
Anayasal monarşinin savunucusu olarak Locke
Politik gücün sınırlanması
Sınırlamadaki amaç
Yönetim biçimleri neye göre değişir?
Kuvvetler ayrılığı prensibi
Parlamentonun anayasal egemenliği ve kralın parlamentoya tabi kılınması
Esas olan özgürlük, mülkiyet ve hayat hakkı,
BERKELEY 1: HAYATI VE FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Öznel idealizm, gayrimaddiciliğin babası
Eserleri ve bunlarda ele aldığı konular
Berkeley’in felsefe tarihindeki önemi
Ailesel kökeni
Eğitim Yaşamı
Eserlerine çağdaşlarının tavrı
İngiltere ve Avrupa turu
Amerika yılları
Kişiliği ve bunun felsefesine etkileri
Maddeyi inkar eden filozof
Berkeley’in idealizmi neyin sonucuydu?
Berkeley materyalizme neden savaş açtı?
Berkeley felsefesinin 17. Yüzyıl felsefesine olan konumu
İdealizm ve ampirisizmi birleştirmek
BERKELEY 2: MADDENİN İNKARI
Amacı ve programı
Tanrının varolduğu ve biz insanların ölümsüz ruhları olduğu iddiası
Avrupa kültürünün yozlaşmasına tepki
Tanrı tarafından değil de doğa tarafından yönetildiğini düşünmenin tehlikesi
Maddi hazlar dışında her türden umuttan yoksun kalma tehlikesi
Materyalizm, ateizm ve Septisizmle mücadele
Gerçekten varolan her şey zihinlerdir.
Mutlak bir kesinlikle bildiğimiz deneyimlere neden olan şey olarak Tanrı
Materyalizme saldırmada beş başlık
Materyalizmin temelsizliğini gözler önüne seren dört argüman
Niteliklerden Hareket Eden Argüman
Anlamdan Hareket Eden Argüman
Epistemolojik Argüman
Nedensellikten Hareket Eden Argüman
BERKELEY 3: ZİHİNLER, İDELER VE İMMATERYALİZM
Locke’u ideler yolunda takip ettiği üç konu
Zihnin varoluşu
Tinin ya da eyleyen şeyin doğası
Zihnin maddi olmayan bir töz ya da ruh olması
İdelerden anlamamız gereken şey
Algısal imge ya da suretler
İdelerle sözcükler arasındaki ayrım
Soyut idelerin varoluşunun imkansızlığı
Locke’un ideler anlayışına karşı çıktığı durumlar
Soyut idelerin varoluşunu yadsımasının materyalizme dönük reddiyesiyle ilişkisi
Esse est percipi (Var olmak algılanmaktır)
Maddi cisim ya da fiziki nesnenin ideye eşitlenmesi
Avrupa kültürüne yeni bir imkân ve alternatif sunmak
Fiziki dünya sadece bir düş mü?
Fanteziyle gerçekliği birbirinden ayırmanın üç ölçütü
Berkeley’e göre fiziğin işlevi
BERKELEY 4: ZİHİN, RUH VE TANRI
Ruh olarak zihin
Gerçekten var olan bir şey olarak zihin ya da ruh
Esse est percipere (Var olmak algılamaktır)
Locke’un maddi töz anlayışının saçmalığı
Berkeley monizmi ve idealizmi
Ruh ile ideler arasındaki ilişki
Ruhun mahiyeti
Tanrı ve öteki zihinler
Gerçek idelere sebep olan varlık olarak Tanrı
Tanrının varoluşuyla ilgili argümanının iki temel öncülü
Nedenselliği temele alan argüman
Zihindeki idelerin nedeni başka bir tinsel töz olarak tanrı
What You Will Learn!
- 17. yüzyılın son çeyreği ve 18. yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkan İngiliz amprisizmini ve aydınlanmasını anlayacak
- John Locke'un "tabua rasa" kavramını ve bu kavramın altında yatan temel düşüncelerini öğrenecek.
- John Locke'un siyaset felsefesini ve oluşturduğu toplum sözleşmesi, rıza, mülkiyet ve liberalizm kavramlarını anlayacak
- George Berkeley'in hayatı ve felsefesini öğrenecek; onun madde inkarcılığını, immateryalizmini, zihin, ruh ve tanrı anlayışlarını kavrayacak.
Who Should Attend!
- Felsefeyi, düşünceyi sevmek