Ortaçağ Skolastik Felsefe
8. ve 15. yüzyıllar arası
Description
1. Skolastik Felsefenin Özellikleri
Üniversitelerde veya manastırlarda akademisyenler ya da okullular tarafından okutulan ve benimsenen felsefe
Yöntem olarak diyalektik
Geleneğin korunmasını ve sürdürülmesini amaçlayan müfredat
Din ile felsefe, vahiy ile akıl arasında çok daha yakın bir ilişki
Skolastik felsefenin özünü oluşturan konular
Dinin dogmalarını açıklayıp temellendirmek açısından tümeller problemi
Skolastik homojenlik, felsefe teolojiye entegre edilmesi
Aristoteles şerhlerinin önemi
Bilim adına ön plana çıkan üç disiplin: gramer, diyalektik ve retorik
Anlamını dilde bulan bir dünya
İslam felsefesinden yapılan çevirilerin önemi
“12. Yüzyıl Rönesansı” : Sicilya ve Toledo
Skolastik felsefenin dört dönemi
Hazırlık döneminin özellikleri
2. John Scotus Eriguena
Felsefenin gelişimi açısından önemi
Sentezleme yeteneği ve Hristiyan sentezi oluşturması
İnanç-Akıl ilişkisine Dair Görüşleri
Dinin dogmaları, akıl yoluyla keşfedilen ve temellenen doğrulardır.
Tarihsel ilerleme ya da gelişme anlayışı (üç evre)
Teolojik metafiziği
Var olmayan şeylerden oluşan doğa anlayışı
Yokluğun farklı tarzları
Tanrının yetkinliğin sonucu olarak bir hiçlik olması
Varlığın farklı tarzları
Tanrıya ilişkin bilgi insan için mümkün müdür?
Pozitif ve negatif teoloji sentezi
Tanrı hakkında sıfatların önüne süper ön ekinin getirilmesi gerekliliği
Gerçekliğin bölümlenmesi ve dört varlık alanı
Tanrıdan türeyerek, sonunda yine Tanrıya dönen varlık
İlk neden, fail neden ve ereksel neden olarak Tanrı
Sebepler, idealar ve prototipler
Tanrının, kendisini doğada, yarattığı varlıklarda açığa vurması
Ruh ve beden ikiliği
3. Aziz Anselmus
“İkinci Augustinus” diye anılması
“Ontolojik argümanı” veya “delili”
İnanç-Akıl ilişkisine Dair Görüşleri
Önce iman et, sonra anlamaya çalış.
Credo ut intelligam [anlamak için inanıyorum]
İnsanın bilgi kaynakları
“Yetkin varlık” olarak Tanrı kavramı ya da idesi
Tarziye teorisi
Zihinden bağımsız bir varoluşa sahip olan tümeller
Kutsal Üçleme öğretisini felsefi bir temel üzerinde ifade etme imkânı
İlk günahı Tanrının affetmesi için gerekli şartların oluşması
4. Petrus Abelardus
Felsefe tarihindeki önemi
İnanç-Akıl ilişkisine Dair Görüşleri
Anlamaya çalışan iman
Vahyolunan hakikatin anlaşılır kılınması
Hıristiyan dogmalarını anlaşılır hale getirmek
Bir mantıkçı ya da filozofun ilk işi
Dil ile gerçeklik arasında bir ide veya düşüncenin bulunması
Tümeller Problemiyle ilgili görüşü
Genel kavramlar, tikel fenomenlere nasıl uygulanır?
Etik Anlayışı
İyilik failin niyet ve iradesine bağlıdır.
Etik alanının eylem alanıyla örtüşmemesi
Niyet ölçütünün, Tanrıya da uygulanması
Arzulara karşı verilmesi gereken mücadele
Erdem ve erdemli yaşayış
Erdemler hiyerarşisi
İyi niyet ile eylemler arasındaki bağ
5. Aziz Bonaventura
Yüksek skolastik döneminin özellikleri
Üniversitelerin önemi
Diyalektik düello tartışmaları
Felsefeyle teolojiyi birbirlerinden ayırmanın imkansızlığı
Düşünceyle dogma ya da öğretinin bir büyük sentezi
Fransisken tarikatına girmesinin önemi
Platoncu felsefeye dönüş
İnanç-Akıl ilişkisine Dair Görüşleri
Felsefenin yetersizliği
Aristoteles’in günahı
Metafizikçinin yetkin örneği olarak İsa
Teolojinin hizmetinde felsefe
Tanrının varlığının kanıtları
Sudur teorisi, nedenler zinciri
Türüm anlayışını Hıristiyan teolojisiyle bağdaştırması
Örnekçilik anlayışı
Kutsal Teslisin felsefi kanıtı
Tanrının yoktan var etmesi
6. Aquinalı Thomas 1
Felsefe tarihindeki önemi
Dini motiflerle akli motifleri harman eden filozof
Hıristiyan dünya görüşünü yeni ilgiler ve bu ilgilerin doğurduğu yepyeni bilgilerle zenginleştirme ve geliştirme
Aristoteles ve felsefesinin önemi
Büyük sentezci
İnanç-Akıl ilişkisine Dair Görüşleri
Rasyonel araştırma yöntemlerinin kullanımını
Teolojiyle felsefe arasındaki ayrım
Akla dayalı bir ilahiyat (doğal teoloji)
Baş aşağı duran Aristoteles’i ayakları üzerine oturtmak
Altın ortayı bulmak
Metafizik anlayışı
Bireysel tözler toplamı olarak evren görüşü
Tözler hiyerarşisi
Tanrının Varoluşuyla ilgili Argümanlar
Beş Yol- Kozmolojik argümanlar
İlk Muharrik- İlk neden- İmkan Delili
Varlık derecelerinden hareket eden argüman
Düzen ve amaç kanıtı
7. Aquinalı Thomas 2
Tanrının Sıfatları
Antropomorfizmden ve agnostisizmden sakınmanın yolu
Tanrıda hiçbir ilineğin varlığından söz edilemez; O özünden ne daha az ne de daha fazladır.
Bu dünya, yaratılmış şey türlerinin mümkün en iyi düzenlemesini içerdiği için en iyi dünyadır.
Bileşik Varlıklar ve Hiyerarşik Varlık Görüşü
Oluş felsefesinin savunuculuğu
Maddeyle formun, atomlarla enerjinin bir bileşimi olarak evren
İbni Sina etkileri
Sonlu varlıkların varlığa gelme yolu
Varlık merdiveni
Tanrıdan pay alma dereceleri
Kuvve ve fiil, madde ve form
İnsan anlayışı
Ruhun bedenin formu olması
Aristotelesçi psikolojinin Hıristiyan teolojisinin taleplerine uygun hale getirilmesi
Ruhun üç farklı düzeyi: Nebati, duyusal ve akli
İnsanın bilme gücü ve önemi
Epistemolojisi, Bilgi görüşü
Kuvve ve fiilin evrensel ritminin epistemolojik alandaki tezahürü
Maddenin form tarafından belirlenimi
Ortak duyu (sensus communis)
Bilgiyi meydana getiren şey nedir?
Tikel ve tümel ilişkisini anlamanın bilmedeki önemi
Etkin ve edilgen akıl
Sentezleme ve soyutlama süreçlerinde, ilk duyu izlenimlerinden tümel kavramlara doğru mutlak bir süreklilik
8. Aquinalı Thomas 3
Etik Anlayışı
Aristoteles felsefesiyle Hıristiyan öğretinin bir sentezi
Ahiret mutluluğu ve teolojik erdemler
İnsanın nihai amacı kusursuz mutluluk
Tanrı bilgisi ve esas olarak da Tanrı görüsü
Akıllı özüne uygun bir tarzda doğru ve erdemli yaşayış
Doğal erdemlerden fikri veya entelektüel erdemlerle ahlaki erdemler
Ahlak yasası, ebedi yasa, doğa yasası
Basiret, adalet, ölçülülük ve cesaret
Teolojik erdemler: İman, umut ve aşk
Ebedi saadet
Siyaset Felsefesi
Devletin Rolü ve Meşruiyet Kaynağı
En İyi Yönetim Biçimi Olarak Monarşi
Kralın güç ve otoritesinin teolojik güce tabi olması
Erdemli ve ahlaki bir hayatın peşinden koşulmasını mümkün kılan devlet
9. Roger Bacon
Doctor Mirabilis [Olağanüstü Bilgin]
Modern bilimin deneysel yaklaşımının tarihsel bakımdan erken olgunlaşmış bir temsilcisi
Hikmetin birliğinin savunucusu
Gerçek bilginin anahtarı olan matematik
İnsan zihninin Tanrı tarafından aydınlatılması
Bütün disiplinler ortak bir bilgelik bütününe katkıda bulunurlar.
Tümellikleri ve tekillikleri içinde kendisinde yer aldığı Kitab-ı Mukaddes
Bilgisizliğin Nedenlerine Dair Görüşleri
Hakikate erişememenin dört temel nedeni
İnsanın nihai ve en yüksek amacı
Eğitim reformu projesi
Scientia Experimentalis
Doğrulama teorisi
Bacon’da deneyimin iki türü
Etik anlayışı, deontolojik bir etik
Bacon için ahlaki hayatın anlamı
Kâmil ve ahlaken yetkin insan modeli
10. John Duns Scotus
Felsefe tarihi açısından önemi
Aşkınlar konusundaki görüşleri
Tekanlamlılık ve eşseslilik arasındaki ayrımı
Metafizik: Varlığa ilişkin kavramsal bir araştırma
Tekanlamlı standart bir varlık telakkisi
Aşkınlık bildiren kavram türleri
Scotus’a göre, metafizikçinin görevi
Tanrının Varoluşuyla İlgili Argümanlar
Tanrıya ilişkin bilgi niçin kaçınılmaz olarak muğlak ve karanlıktır?
Tanrı idesinin açık ve anlaşılır bir bilgisine erişebilmenin yolu
Nedenselliğe dayanan deliller ve üstünlük ya da yetkinlik ölçütüne dayanan deliller
Kendisine neden olunmamış bir ilk nedenin olması gerekliliği
Tanrının Sıfatları
Aklın irade üzerindeki önceliği ve üstünlüğü
Kilise insanı Tanrı adına nasıl bağışlama hakkına sahiptir?
11. Ockhamlı William
Skolastik Felsefenin Gerileme dönemi
Mantık, epistemoloji ve metafizik alanlarında katkıları
İnancın akılla ilişkisi yoktur, bunlar ayrı şeylerdir
Tanrının ne varoluşu, ne birliği ne de sonsuzluğu kanıtlanabilir
Akla dayalı doğal teoloji imkânsızdır.
Pozitif veya vahye dayalı teoloji imkânsız değildir.
Bilgi teorisi
Mantık Anlayışı
Gerçek bilimler (scientia realis) ve rasyonel bilim (scientia rationalis)
“İlk yönelimden terimler” (primae intentionis) ve “ikinci yönelimden terimler” (secundae intentionis)
İnsana açık olan biricik bilgi türü
Ockhamlı William nominalizmi (tümeller problemi)
Ockhamlı’nın Usturası: var olanların sayısının gereksizce çoğaltılmaması gereği
What You Will Learn!
- Skolastik felsefenin özelliklerini, onu doğuran etmenleri ve kaynaklarını öğrenecek
- Skolastik felsefenin önde gelen filozoflarını ve düşüncelerini öğrenecek
- Akıl-inanç ilişkisine dair farklı yaklaşımlardan haberdar olacak
- Düşünürler: John Scotus Eriguena, Aziz Anselmus, Petrus Abelardus, Aziz Bonaventura, Aquinalı Thomas, Roger Bacon, John Duns Scotus, Ockhamlı William
Who Should Attend!
- Felsefeye meraklı herkes için uygundur.