Rönesans Felsefesi
Rönesans Dönemi Filozofları
Description
1. Giriş
Rönesans felsefesi nedir?
Geçit dönemi Toplumsal ve Tarihsel Kaynakları
Keşiflerin etkisi
Latincenin önemi
Rönesans felsefesinin açtığı çığırlar
Hümanizm
Antikiteye dönüş, yeniden doğuş
Platonculuk ve Aristotelesçilik etkisi
Stoacılık etkisi
Doğa felsefesi ve bilim hareketi
2. Rönesans Platonculuğu: Plethon, Ficinus, Mirandola
İstanbullu Georgias Gemistas Plethon
Trabzonlu George
Floransa Akademisi
Trabzonlu Bessarion
Marcilius Ficinus
Ruhun evrenin merkezinde olduğu fikri
Aşkın her şeyi birbirine bağlayan aktif bir güç olması
İçsel deneyime veya manevi bir temaşa hayatına dayanan analizi
Hakikate tırmanış, ruhun Tanrıya doğru yükselişi
Platonik aklın görevinin Hıristiyan inancını doğrulayıp desteklemesi
Giovanni Pica della Mirandola
Yaratmış olduğu dünyaya tamamen aşkın ve "Bir olan" olarak Tanrı
Evrendeki üç ayrı dünya anlayışı
Determinizm anlayışı
3. Rönesans Aristotelesçiliği: Valla, Vives, Nizolius, Ramus, İbn Rüşdçüler, Pomponazzi
Aristoteles mantığına saldıranlar ve gerçek Aristocular
Lorenzo della Valla
Konuşmada ve dilde bir reform ihtiyacı
Somut gerçekliği konu alan gerçek bir kavrayışın dilsel ifadesi olarak retorik
Luis Vives
Bilimde ilerlemek fenomenlerin doğrudan gözlemine bağlıdır.
Marius Nizolius
Yargıda bulunmada bağımsızlık ve özgür araştırma ruhu
Retoriğin diğer bilimlerle olan ilişkisi
Genel anlambilimi olarak retorik
Bütünden parçaya giden zihin anlayışı
Abstractio’nun yerine comprehensio
Petrus Ramus
Doğal mantığın biri keşifle diğeri yargıyla ilgili olan iki ayrı bölümü
Mantıksal düşünme sürecinin evreleri
Üç aşamalı yargı
Cicero etkisi
Gerçek Aristotelesçiler
İbn Rüşdçüler ve Aleksandristler
“Ruhun ölümsüzlüğü” tartışması
Nicoletta Vernias
Pietro Pomponazzi
Aristoteles’i Aristotelesçi olmayan ek veya katkılardan arındırmak
4. Rönesans Kuşkuculuğu: Montaigne
Kuşkucu hümanizmin temsilcisi olarak Montaigne
Yaşamı ve etkileri
“Ne biliyorum?” sorusu
Pyrrhon ve Sextus Empricus etkileri
Araştırmacı ruhu korumak
Bir yaşam tarzı olarak kuşkuculuk
Pek çok sorunun açık, net bir çözümünün olmaması
Kuşkuculuktaki özgürleştirici güç
Fanatizmin ve dogmatizmin sebepleri ve sonuçları
Her insan kendisinde bütün bir insanlık koşulunu taşır.
Olumlayıcı bir tutumun kaynağı olarak kuşkuculuk
Karar verme mekanizması
Bilginin imkânsızlığı, duyu algısının göreliliği, aklın göreliliği
Mutlak hakikate erişebilmesinin olanaksızlığı,
Ahlaki eğitimin, doğaya uygun olması gerekliliği
Dinin teorik temellerinin rasyonel olarak temellendirilemeyeceği
Sosyal, politik ve dini form ya da yapılara bağlanmanın nedeni
Hiçbir görüşün diğerinden daha doğru olamayacağı
Gerçek bilgeliğin, hayatı olduğu gibi kabul etmekte yatması
5. Rönesans Doğa Felsefesi 1: Cusanus, Telesio, Campanella
Demokritos ve Epiküros atomculuğunun önemi
Bir sistem olarak doğa düşüncesinin öne çıkması
Stoa etkisindeki panteist düşünceler
Doğayı doğaüstü olana bağlayan bağların zayıflaması
Nikolaus Cusanus
Bir sistem olarak evren tasarımı
Dünyanın sonsuzluğu düşüncesi
Coincidentia oppositorum olarak Tanrı
“Öğrenilmiş” veya “âlimce” cehalet (docta ignorantio)
İnsan nasıl bilir?
Bilgi veya bilinç dediğimiz şey neden bir tahminden öteye geçemez?
Diskürsif akılyürütme yerine bir tür zihinsel sezgi
Dilde açımlanıp ifade edilemeyen sezgi
Omnia complians ve omnia explicans olarak Tanrı
Her yaratığın yaratılmış bir Tanrı olması
Tümellerden önce sadece bireylerin var olması
Çoklukta birlik, mutlak ve basit ilahi birliğin açımlanması olarak evren
Mikrokozmos olarak insan
Gökyüzü ile yeryüzü arasındaki sert karşıtlığın yıkılması
Doğaya egemen olma fikri ve büyü ilişkisi
Bernardino Telesio
Doğal olayların temel nedenleri olarak sıcak ve soğuk öğeler
Ampirik metodolojisi
Tommaso Campanella
Güneş Ülkesi (Civitas Solis) adlı ütopyası
Tanrının bilgisine erişmenin iki farklı yolu
Varlığın temel özellikleri
Bütün sonlu varlıkların bir sistem meydana getirmesi
Doğayı kendimizle analoji kurarak yorumlamak
6. Rönesans Doğa Felsefesi 2: Bruno, Gassendi, Agrippa, Paracelsus
Giordano Bruno
İlahi birlikten çıkan bir varlıklar çokluğunun bütünü olarak doğa
İnsani düşüncelerin mahiyeti
İlahi içkinlik ve panteizm
Dünya ruhu düşüncesi
Dünyanın sonsuz sayıda minimum ya da monaddan meydana gelmesi
Monadların düzeyleri
Natura Naturans olarak Tanrı
Evrenin merkezinin olmaması
Kopernik’in hipotezini kendi metafiziksel kozmolojisine bağlaması
Pierre Gassendi
Mekanist doğa yorumunu yerleşik bir görüş haline getirmesi
Matematikçiliği ve ampirisizmi
Kuşkuculukla dogmatizm arasında orta yol (via media)
Yapıcı kuşkuculuk
Nasıl biliriz?
Soluk kopya görüşü
Epikürosçu atomcu görüşleri
Atomlar nereden gelmektedir, atomları hareket ettiren şey nedir?
Ruhun doğasının atomik olarak açıklanması
İnsani ruh, hayvani ruh, akli ruh
Agrippa von Nettesheim
Mikrokozmos ve makrokozmos teması
Üç dünya anlayışı
İnsanın dünyalar arasındaki ontolojik bağ olması
Sempati ve antipati ilişkileri, çekim ve itme güçleri
Auroleus Phillipus Theophrastus Bombastus ven Hokenheim (Paracelsus)
Bir doğa bilgisi olarak felsefe
Tıp biliminin temel bilim olması
Deneyimin verilerinin sistematize edilmesi gerekliliği
Animistik anlayışı
Bireysel varlığın arkheusu
Maddenin oluşumu, cevher ve elementler
Sadece karşıtlıklar yoluyla bilinen doğa
7. Rönesans Bilim Hareketi 1: Deneycilik, Da Vinci, Vesalius, Harvey, Galilei
Rönesans bilimini oluşturan temel faktörler
Mekanik ve dinamik bilimin kaynakları
Bilim neden Rönesans döneminde güvence altına alındı?
Rönesans biliminin doğuşunda entelektüel ya da teorik faktörler
Galileo ile ilahiyatçılar arasındaki derin kavga
Güneş merkezli sistem hipotezi
Matematiğin önemi
Bilimin yapılma şeklinin değişimi
Ampirik araştırma ve gözlemin önemi
Leonardo da Vinci ve icatlarının önemi
William Harvey ve kan dolaşımının keşfi
Andreas Vesalius ve İnsan Bedeni Adlı Fabrika Üzerine
Exercitatio Anatomica de Motu Cardis et Sanguinis
Organizmanın bir makine olduğu düşüncesinin doğuşu
Kontrollü Deney
“Mucitler” diye anılacak olan bir projeciler kuşağının gelmesi
Simon Stevin ve düşen cisimler deneyi
William Gilbert ve De Magnete adlı eseri
Deneysel yöntemin en seçkin temsilcisi Galileo Galilei
Bilgiye ulaşmada yeni yöntem (Galileo Yöntemi)
Doğa adını verdiğimiz kitabın matematik diliyle yazılmış olması düşüncesi
Galilei’nin çalışmaları
İmpetus teorisi
Tortaglia ve Benedetti
İki Yeni Bilim Üzerine Söylevler- İki Büyük Dünya Sistemi Üzerine Diyalog
Matematikle uyumlu hale getirilebilen niceliksel deneyler
Bir açıklama olarak deney
“Zamanın belirli bir anındaki hız “ kavramının önemi
8. Rönesans Bilim Hareketi 2: Hipotez- Matematik- Mekanizm, Kopernik-Kepler
Kontrollü deney, hipotez birliği
Nikholas Kopernik ve hipotezi
Heliosentrik alem anlayışı
De revolutionibus orbium coelestium (Göksel Kürelerin Dönüşü Üstüne)
Kopernik sisteminin etkileri
Tycho Brahe
Güneşin dünyanın, gezegenlerin ise güneşin çevresinde döndüğü sistem
Aristotelesçi göksel sistemin yıkılışı
Johannes Kepler
Eliptik yörünge hipotezi
Pythagorasçı ve Platonik evren görüşünün yıkılışı
Teleskopun önemi
Batlamyusçu yer merkezli sistemin yıkılışı
Yeni matematik anlayışının gelişimi
Vieto cebirinin önemi
Cordon’un ve Niccoló Tartaglia’nın çalışmaları
Simon Stevin’in ondalık sayıları
John Napier’in algoritması
Henry Briggs
Descartes ve analitik geometri
Fermat ve Newton fiziği
Galileo’nun öncülüğü
Mekanizm anlayışının doğuşu
Philosophiae Naturalis Principia Mathematica [Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri]
Rönesans Biliminin Felsefe Üzerindeki Etkisi
Organik düşünceden mekanik düşünce sistemine
9. Rönesans Siyaset Felsefesi 1: Giriş, Macchiavelli
Politik mutlakçılığın doğuşu
Tarihi ve siyasi nedenler
Modern devlet ve egemenlik anlayışları arasında kalan bir geçiş dönemi
Politik iradecilik ve sözleşmeci anlayışların doğuşu
Suarez ve Robert Filmer
Merkezileşmiş iktidarın tesisi ile mutlakçılığın yükselişi
Kralların ilahi yönetme hakkından ziyade güçlü ve istikrarlı bir birlik için mutlakçılık
Siyaset felsefesinin insan doğası üzerinden tanımlanmasının ilk örnekleri
Ulusal bilincin yükselmesinin bir göstergesi olarak mutlakçılık
Doğal hukuk ve doğal haklar üzerine politik düşünüm
Sosyal düzenin insanın doğal haklarına dayanılarak tanımlanması
Niccolo Machiavelli
Tarihsel yöntemi kullanması
Politikaya ahlaktan bütünüyle bağımsız, özerk bir varlık alanı kazandırma çabası
İdeal olandan ziyade fiili olanın önemli olması
Devlet ahlaki ilkelerle yönetilemez
İnsanın bencilliği
Toplum doğal değildir ve sözleşmeden de doğmamıştır.
İdeal toplumun örneği olarak Roma İmparatorluğu
Mutlak yasa koyucu olarak prensin iktidarının kaynağı
Doğal yasa veya hukuk kavramının reddi
Güçlü ve birliği olan bir devlet için ihtiyaç duyulan erdem
Amaca giden yolda her şey mübah
Macchiavelli’nin yönetim ideali: Cumhuriyet
10. Rönesans Siyaset Felsefesi 2: T. More ve R. Hooker
Thomas More
Ütopya adası üzerine kurulan ideal bir devlet
Ticari sömürü ruhuna karşı radikal bir protesto olarak Ütopya
Çitleme hareketinin eleştirisi
Madde hırsı ve zenginlik arzusunun sonuçları
İnsanları suça iten şeyin esas itibariyle ihtiyaç olması
Güç politikasının iktisadi ve toplumsal bozukluk ve kötülükleri artırması
Ailenin temel birim olduğu bir tarım toplumuna duyulan inanç
Mülkiyetsizlik görüşü
Çalışma saatleri ve entelektüel birikimin önemi
More’un düşünce tarihinde ilk olan dini hoşgörü ideali
More’un başarısızlığı
Richard Hooker
“Rıza” kavramı ve toplum sözleşmesi düşüncesi
Dörtlü hukuk anlayışı
İlahi yasa- doğal yasa- toplumsal yasa- pozitif hukuk
Sevgi ilkesi
Yönetici bir otoritenin tesisinin önemi
Hiçbir sivil toplumun olmadığı zamanlar
Otoritenin kaynağını rızada görmesi
Politik iktidarın halka ait bir şey olarak değerlendirilmesi
İnsanın amacına ulaşma koşulu olan bir yapı olarak toplum anlayışı
Kilise ile ittifak eden sınırlı bir monarşi savunusu
Hooker’ın siyaset felsefesinde hoşgörü kavramı
Halkın onayını almayan şey yasa olamaz
11. Rönesans Siyaset Felsefesi 3: J. Bodin, J. Althusius, H. Grotius
Jean Bodin
Doğalcı bir tarih felsefesi geliştirmesi
Politik düşünceye “egemenlik” kavramını armağan etmesi
Kralların ilahi yönetme hakkı anlayışının reddi
Monarşiye dinden bağımsız bir anlam kazandırması
Dinlerin göreli doğruluğu
Dinden bağımsızlaşan devlet anlayışı
Devletin kendisinden çıktığı temel sosyal birim olarak aile
Devlete özgü temel nitelikler
Doğruluk, aileler ve ortak şeyler
Devletin kökeni olarak güç ve şiddet
Devleti eşkıyadan ayıran şey: egemenlik
Ailedeki otorite ile devletteki otorite arasındaki paralellik
Egemenin karşısında eşit yurttaşlar
Kamu mallarının devlet tanımındaki rolü
Yurttaşlar üzerindeki en yüksek, mutlak ve sürekli güç
Egemenliğin özellikleri
Johannes Althusius
Toplumların temelinde yer alan şey: sözleşme
Topluluk biçimleri
Ortak bir menfaatin paydaşları olarak birlikte yaşamak
Toplulukla yönetici otorite arasındaki ikinci sözleşme
Devletin ayırt edici özelliği olarak egemenlik
Egemenlik ancak halkın elinde bulunabilir
İktidarın aktarımı ve isyan hakkı
Hugo Grotius
Kendine yeten akıl anlayışı
Tanrısız bir doğal hukuk öğretisi
Tanrının bile artık doğal hukukun ilkelerini değiştirmesinin mümkün olmaması
Doğal hukuk kurallarını insanın rasyonel ve toplumsal bir doğaya sahip olduğu ilkesinden çıkartılması
İnsan yasası ve türleri
Toplumun kökenindeki anlaşma
Grotius ve çifte sözleşme anlayışı
Egemenin keyfi iradeye dayanmaması
Doğa yasasının temel kuralı: “sözüne uyma”
Rızadan doğan yükümlülük
What You Will Learn!
- Rönesans felsefesini doğuran temel faktörlerin neler olduğunu öğrenecek
- Rönesans felsefesinin antik dönem felsefesini nasıl yeniden işlediğini anlayacak
- Önde gelen Rönesans filozoflarını tanıyacak
- Bilim hareketinin Rönesans felsefesinin gelişimindeki rolünü kavrayacak
- Rönesans siyaset felsefesini ve mutlakiyetçi görüşlerin kaynağını anlayacak
Who Should Attend!
- Antik Yunan Felsefesini, özellikle Platon ve Aristoteles'i bilmek fayda sağlayacaktır